Kowalewko mogłoby być drugim Biskupinem? "Archeolodzy kopali, a my im pomagaliśmy i byliśmy w tym szybsi" wspominają mieszkańcy tych terenów

W 1984 roku dzięki kilkuosobowej grupie młodych harcerzy ze szkoły w Objezierzu, natrafiono na cmentarzysko datowane na przełom I i II wieku naszej ery, należące do kultury łużyckiej. Podczas pierwszych wykopalisk, przebadano obszar o powierzchni około 270 metrów kwadratowych i odkryto 73 grobów.

Badania w Kowalewku w tym czasie prowadziła mgr Ewa Rajkowska, finansowane przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu.

Bardzo dobrze pamiętamy ten czas, byliśmy podekscytowani, że mogliśmy odkryć coś wielkiego. To były czasy, kiedy każdy z nas zaczytywał się w książce Pan Samochodzik i templariusze, a dzięki temu odkryciu poczuliśmy się jak bohaterzy tej powieści. Gród odkryliśmy podczas zbiórki harcerskiej, kiedy kopano objezierskie stawy, od razu przekazaliśmy to nauczycielowi, później zjawili się archeolodzy - opowiada pan Jacek, dawniej uczeń, który odnalazł wyjątkowe znalezisko.

Jak wspomina, nauczyciele zakazali chodzić uczniom w miejsce wykopalisk, jednak ich ciekawość była silniejsza.

Archeolodzy kopali, a my wszyscy im pomagaliśmy i byliśmy w tym szybsi. Żaden z nas nie myślał wtedy o tym, by wydobywać te rzeczy delikatnie. Po prostu je wyciągaliśmy. Pamiętam tę radość jak znaleźliśmy urnę w całości, wewnątrz niej były spinki. Później wyciągnęliśmy kości, naczynia, filiżanki z gliny, groty i noże, wszystko dawaliśmy archeologom - wspomina.

Podczas pierwszych wykopalisk, odkryto między innymi:

• garnki,

• misy,

• amfory,

• kubki,

• czerpaki,

• dzbanki

• grzechotki w kształcie ptaków,

• gliniany stoliczek,

• ptaszek,

• fragment dyszy odlewniczej,

• siekierkę brązową,

• szpile brązowe,

• zapinkę,

• zawieszkę brązową,

• dłuto w oprawie rogowej,

• brązową igłę,

• grot,

• żelazny nóż.

W większości grobów odkryto znaczną ilość materiału ceramicznego. Sporadycznie występowały tylko obiekty z pojedynczym naczyniem, popielnicą. Ceramika była dość zróżnicowana. Wszystkie obiekty z tego cmentarzyska były grobami popielnicowymi - czytamy w ogólnodostępnym raporcie Ewy Rajkowskiej z 1984.

Badania były następnie kontynuowane w 1986 roku również przez ten sam zespół, a przebadano wówczas obszar o powierzchni 325 metrów kwadratowych.

O Kowalewku zrobiło się głośno podczas prac archeologicznych związanych z budową Gazociągu Jamał-Europa, które trwały przez cztery sezony, do roku 1998.

Wyniki wykopalisk przeszły najśmielsze oczekiwania, a w ich trakcie odkryto i zadokumentowano aż 282 groby szkieletowe i 213 ciałopalnych. W Kowalewku odkryto też dwie osady kultury wielbarskiej, które w połączeniu z cmentarzyskiem, stały się dla naukowców nieocenionym źródłem wiedzy o Gotach i ich codziennym życiu - mówił Błażej Cisowski.

Obecnie przedmioty odnalezione podczas badań znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu.