Poniedziałkowa ciekawostka – zajazdy pocztowe w Kościelcu i w Słupcy

18 października 1558 roku

Za datę narodzin poczty w Polsce uważa się 18 października 1558 roku. Wtedy to król Zygmunt August ustanowił stałe połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją przez Wiedeń, za pomocą poczty, czyli koni rozstawnych. Powołana przez monarchę instytucja publiczna miała służyć przede wszystkim utrzymaniu stałych kontaktów dyplomatycznych i gospodarczych z innymi krajami europejskimi. Król chciał się też zabezpieczyć przed kontrolą poczty cesarskiej, która dotychczas przewoziła polskie listy do Włoch.

Poczta czyli co?

Pojęcie „poczta” wywodzi się od łacińskiej nazwy stacji wymiany koni (stworzonej w czasie Cesarstwa Rzymskiego) – "mutatio postia". W XVI wieku został adaptowany na grunt języka polskiego wyraz posta, który po polonizacji przekształcił się w słowo "poszta".

Czym były zajazdy pocztowe?

Historia poczty w Polsce jest równie ciekawa, co długa i pełna szczegółów, zatem skupmy się tylko na jednym jej elemencie: zajazdach pocztowych. A ściśle rzecz ujmując, na dwóch konkretnych zajazdach pocztowych jednym w Kościelcu, a drugim w Słupcy. Na początek jednak sprawdźmy czym były zajazdy pocztowe.

Część składowa stacji pocztowych

Otóż w drugiej połowie XVIII wieku rozbudowano w Polsce sieć pocztową. Utworzono trakty, wzdłuż których rozmieszczono tzw. stacje pocztowe. Punktem węzłowym sieci była Warszawa. W Polsce istniały wtedy 22 trakty o łącznej długości około 750 mil. Wzdłuż nich rozmieszczonych było około 200 stacji pocztowych. Odległość między nimi wynosiła od 2 do 6 mil. Stacje zakładano najczęściej w miastach i osadach. Obok nich znajdowały się stajnie, w których czekały konie na zmianę. Stacje pocztowe pełniły także funkcje urzędu pocztowego i zajazdu.

Zajazd kościelecki

W Kościelcu pod Kołem, na rozwidleniu dróg, w pobliżu pałacu i parku pałacowego, wznosi się klasycystyczny zajazd pocztowy z przełomu XVIII i XIX wieku. Składa się on z budynku mieszkalnego i dwóch pawilonów mieszczących się niegdyś stajnie, ustawionych skośnie po jego bokach. Dachy na wszystkich budynkach są czterospadowe, kryte dachówką. Dziś, w byłym budynku mieszkalnym zajazdu działa restauracja. W jednym z pawilonów mieści się filia Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, które urządziło tutaj ciekawą salę pamiątek z ekspozycją obrazującą historię usług pocztowych. Można zobaczyć tam m.in. model pierwszego polskiego wagonu pocztowego z 1860 roku, dawne aparaty telegraficzne, stroje pocztylionów, a także dokumenty i ryciny.

Zajazd słupecki

Zajazd pocztowy w Słupcy jest nieco młodszy od kościeleckiego, bo pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. Znajdziemy go przy ul. Kościuszki 4. Budynek ten od dawna jest własnością prywatną i pełni funkcje mieszkalne. Wpisany jest do rejestru zabytków.